آزمون غربالگری سطح ۱ DSM-5: آشنایی با 23 سوال مهم روانشناسی

فهرست مطالب

اگر به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه کرده باشید، ممکن است در همان جلسه اول یک پرسشنامه کوتاه به شما بدهند و بخواهند به چند سوال درباره حال‌تان در دو هفته گذشته پاسخ دهید. این پرسشنامه، همان آزمون غربالگری سطح ۱ DSM-5 است. این تست یک جور “چکاپ سریع” برای سلامت روان شماست. هدفش این است که به متخصص کمک کند خیلی سریع یک دید کلی از وضعیت شما پیدا کند و بفهمد روی کدام مسائل باید بیشتر تمرکز کند.

 


سوالات آزمون غربالگری سطح ۱ DSM-5 درباره چیست؟

این آزمون خیلی کوتاه است و معمولاً کمتر از ۵ دقیقه وقت می‌گیرد. نسخه بزرگسالان آن ۲۳ سوال دارد که ۱۳ حوزه مختلف را بررسی می‌کند. در واقع از شما می‌پرسد که در دو هفته اخیر، چقدر با مشکلات زیر درگیر بوده‌اید:

  • احساس غم و ناامیدی (افسردگی)
  • عصبانیت و کج‌خلقی
  • اضطراب، نگرانی و ترس
  • مشکلات حافظه و تمرکز
  • دردهای جسمی بدون دلیل پزشکی مشخص
  • مشکلات مربوط به خواب
  • افکار وسواسی یا رفتارهای تکراری
  • و چند حوزه مهم دیگر…

شما باید به هر سوال با گزینه‌هایی مثل “اصلاً”، “خفیف”، “متوسط” یا “شدید” پاسخ دهید. برای کودکان و نوجوانان هم نسخه‌های مخصوصی از این آزمون وجود دارد که معمولاً والدین به آن‌ها پاسخ می‌دهند.

 


نتیجه و نمره آزمون به چه معناست؟

اول از همه، یادتان باشد که آزمون غربالگری سطح ۱ DSM-5 یک ابزار تشخیصی نیست! یعنی نمره بالای شما در یک بخش، به معنی داشتن قطعی آن اختلال نیست.

این نمره‌ها فقط یک “سیگنال” یا “چراغ راهنما” برای درمانگر هستند. قانون کلی این است:

  • اگر نمره شما در یک بخش “خفیف” یا بالاتر باشد، یعنی آن بخش نیاز به توجه بیشتری دارد. آن وقت ممکن است روانشناس سوالات دقیق‌تری بپرسد یا از یک پرسشنامه کامل‌تر (که به آن مقیاس سطح ۲ می‌گویند) برای بررسی عمیق‌تر همان موضوع استفاده کند.
  • در موارد حساسی مثل افکار آسیب به خود، حتی یک پاسخ کوچک هم برای متخصص مهم است و حتماً آن را پیگیری می‌کند.

پس این آزمون فقط نقطه شروعی برای یک گفتگوی عمیق‌تر بین شما و متخصص است.

 


نقاط قوت و ضعف آزمون غربالگری سطح ۱ DSM-5

هر ابزاری خوبی‌ها و بدی‌های خودش را دارد. خوب است که شما هم با آن‌ها آشنا باشید.

خوبی‌ها (نقاط قوت)

  • سریع و راحت است: در چند دقیقه یک دید کلی و مفید به متخصص می‌دهد.
  • جامع است: تقریباً تمام مشکلات رایج روانشناختی را پوشش می‌دهد و کمک می‌کند چیزی از قلم نیفتد.
  • رایگان است: استفاده از آن برای متخصصان هیچ هزینه‌ای ندارد و به راحتی در دسترس است.
  • مشکلات پنهان را پیدا می‌کند: گاهی شما برای یک مشکل مراجعه می‌کنید، اما این آزمون نشان می‌دهد که یک مسئله دیگر هم نیاز به توجه دارد.

بدی‌ها (محدودیت‌ها)

  • سطحی است: این آزمون عمق مشکلات را نشان نمی‌دهد و خیلی کلی است.
  • ممکن است خطا داشته باشد: گاهی ممکن است به خاطر یک دوره استرس موقت، نمره شما در یک بخش بالا برود، در حالی که واقعاً مشکلی جدی وجود ندارد.
  • به صداقت شما بستگی دارد: چون خودتان به سوالات جواب می‌دهید، نتیجه کاملاً به پاسخ‌های صادقانه شما وابسته است.

 


اصلاً چرا چنین آزمونی ساخته شد؟ (نگاهی به تاریخچه)

در گذشته، تشخیص‌های روانپزشکی بیشتر حالت “صفر و یکی” داشتند. یعنی یا شما یک اختلال را داشتید یا نداشتید. اما متخصصان متوجه شدند که این نگاه خیلی دقیق نیست. مثلاً افسردگی یا اضطراب در افراد مختلف شدت‌های متفاوتی دارد.

برای همین، در راهنمای تشخیصی جدید (DSM-5)، تصمیم گرفته شد که به جای نگاه صفر و یکی، به مشکلات روان به صورت یک طیف نگاه شود. آزمون غربالگری سطح ۱ DSM-5 اولین قدم برای عملی کردن این نگاه جدید بود. این آزمون کمک می‌کند تا متخصصان از همان ابتدا بفهمند کدام علائم در شما شدیدتر است تا بتوانند درمان دقیق‌تری را برنامه‌ریزی کنند و روند بهبودی شما را بهتر زیر نظر بگیرند.