آزمون شخصیت هگزاکو (HEXACO)

آزمون شخصیت شناسی هگزاکو (HEXACO-PI-R) یکی از جدیدترین و معتبرترین مدل‌های ارزیابی شخصیت است که دیدی عمیق و شش‌بعدی از ساختار شخصیت انسان ارائه می‌دهد. این آزمون که توسط کیبوم لی و مایکل اشتون توسعه یافته، با افزودن یک بعد کلیدی به نام «صداقت-فروتنی» به مدل پنج عاملی شخصیت (Big Five)، توانسته قدرت پیش‌بینی رفتارها را به شکل چشمگیری افزایش دهد. در این مطلب، به شکلی جامع و کامل این ابزار مهم شخصیت شناسی را بررسی می‌کنیم.

آزمون شخصیت هگزاکو چیست؟ سفری به ۶ بعد اصلی شخصیت

مدل شخصیت شناسی هگزاکو نتیجه‌ی سال‌ها تحقیق بر روی واژگان توصیف‌کننده شخصیت در زبان‌های مختلف دنیاست. محققان متوجه شدند که در اکثر فرهنگ‌ها، شخصیت انسان را می‌توان در شش بعد اصلی و گسترده خلاصه کرد. آزمون هگزاکو ابزاری است که بر اساس این مدل ساخته شده و به ما کمک می‌کند تا جایگاه خود را در هر یک از این شش بعد بشناسیم. این آزمون به خصوص به خاطر معرفی بعد صداقت-فروتنی (Honesty-Humility) مشهور است که به خوبی می‌تواند جنبه‌هایی از شخصیت مثل انصاف، صداقت و عدم طمع‌ورزی را بسنجد.

ابعاد شش‌گانه آزمون هگزاکو کدامند؟

شخصیت شما در مدل هگزاکو بر اساس شش عامل اصلی تحلیل می‌شود که هر کدام شامل چند زیرمقیاس یا وجه (Facet) هستند. در ادامه این شش بعد را با هم مرور می‌کنیم:

۱. صداقت-فروتنی (Honesty-Humility)

این بعد نشان‌دهنده‌ی میزان صداقت، انصاف و فروتنی یک فرد است. افرادی که در این بعد نمره بالایی می‌گیرند، معمولاً صادق، بی‌ادعا و منصف هستند و تمایلی به فریب دیگران یا زیر پا گذاشتن قوانین برای منافع شخصی ندارند. در مقابل، نمره‌های پایین می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تمایل به خودبزرگ‌بینی، مادی‌گرایی و سوءاستفاده از دیگران باشد.

۲. هیجان‌پذیری (Emotionality)

این بعد به تمایل فرد برای تجربه اضطراب، ترس، وابستگی و احساساتی بودن اشاره دارد. افرادی که نمره‌ی بالایی در هیجان‌پذیری می‌گیرند، بیشتر نگران خطرات فیزیکی هستند، در موقعیت‌های استرس‌زا مضطرب می‌شوند و نیاز به حمایت عاطفی از دیگران دارند. افراد با نمره‌ی پایین، معمولاً شجاع، مستقل و از نظر عاطفی باثبات‌تر هستند.

۳. برون‌گرایی (eXtraversion)

این بعد میزان انرژی اجتماعی، اعتماد به نفس و اشتیاق فرد را می‌سنجد. افراد برون‌گرا (نمره بالا) از تعاملات اجتماعی لذت می‌برند، خود را مثبت و پرانرژی می‌بینند و در گروه‌ها احساس راحتی می‌کنند. در مقابل، افراد درون‌گرا (نمره پایین) معمولاً کم‌حرف‌تر، محافظه‌کارتر و ترجیح می‌دهند در مرکز توجه نباشند.

۴. سازگاری یا توافق‌پذیری (Agreeableness)

سازگاری در مدل هگزاکو به تمایل فرد به بخشش، ملایمت، انعطاف‌پذیری و صبوری اشاره دارد. افراد با نمره‌ی بالا در این بعد، دیگران را به راحتی می‌بخشند، در برابر بی‌عدالتی صبور هستند و در صورت لزوم، از عقاید خود کوتاه می‌آیند. نمره‌ی پایین نشان‌دهنده‌ی تندخویی، لجبازی و تمایل به انتقاد از دیگران است.

۵. وظیفه‌شناسی یا باوجدان بودن (Conscientiousness)

این بعد به نظم، کمال‌گرایی، سخت‌کوشی و احتیاط فرد مربوط می‌شود. افرادی که نمره‌ی بالایی در این بعد کسب می‌کنند، معمولاً منظم، هدفمند، دقیق و در تصمیم‌گیری‌ها محتاط هستند. نمره‌های پایین می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بی‌نظمی، عدم تمایل به کار سخت، و تصمیم‌گیری‌های آنی و بدون فکر باشد.

۶. گشودگی به تجربه (Openness to Experience)

این بعد میزان کنجکاوی، خلاقیت و علاقه به ایده‌های نو و غیرمتعارف را نشان می‌دهد. افراد با نمره‌ی بالا از زیبایی‌شناسی و هنر لذت می‌برند، در مورد دنیای اطراف خود کنجکاو هستند و از تجربه‌های جدید استقبال می‌کنند. نمره‌های پایین نشان‌دهنده‌ی تمایل به روش‌های سنتی و عدم علاقه به ایده‌های پیچیده و انتزاعی است.

آزمون هگزاکو چه کاربردهایی دارد؟

آزمون هگزاکو فقط یک ابزار تحقیقاتی نیست، بلکه کاربردهای عملی فراوانی دارد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، قدرت پیش‌بینی بالای بعد صداقت-فروتنی است. تحقیقات نشان داده است که این بعد به خوبی می‌تواند رفتارهای زیر را پیش‌بینی کند:

• رفتارهای کاری: نمره‌ی پایین در این بعد با احتمال بروز رفتارهای ضد تولید (مانند دزدی از محل کار یا کم‌کاری) مرتبط است. به همین دلیل در فرآیندهای استخدام و گزینش بسیار مفید است.
• رفتارهای اجتماعی: افراد با نمره‌ی بالای صداقت-فروتنی بیشتر درگیر رفتارهای جامعه‌پسند (مانند همکاری و کمک به دیگران) می‌شوند.
• اخلاق و تصمیم‌گیری: این بعد به خوبی می‌تواند میزان پایبندی فرد به اصول اخلاقی را پیش‌بینی کند.

نسخه‌های مختلف آزمون شخصیت شناسی هگزاکو

برای کاربردهای مختلف، آزمون هگزاکو در سه نسخه‌ی اصلی ارائه شده است:

• نسخه کامل (۲۴۰ سوالی): این نسخه جامع‌ترین ارزیابی را ارائه می‌دهد و تمام ۲۵ وجه شخصیتی (زیرمقیاس‌ها) را می‌سنجد.
• نسخه ۱۰۰ سوالی: این نسخه یک ارزیابی دقیق از شش عامل اصلی و چهار وجه اصلی ارائه می‌دهد و برای موقعیت‌هایی که زمان محدود است، بسیار مناسب است.
• نسخه ۶۰ سوالی (HEXACO-60): این نسخه سریع‌ترین ارزیابی را فراهم می‌کند و فقط نمره‌ی شش عامل اصلی را گزارش می‌دهد. برای پژوهش‌های بزرگ یا ارزیابی‌های سریع کاربرد دارد.

نقاط قوت و ضعف آزمون هگزاکو

نقاط قوت:

• پایه علمی قوی: این مدل بر اساس تحقیقات گسترده‌ی بین‌فرهنگی ساخته شده است.
• قدرت پیش‌بینی بالا: افزودن بعد صداقت-فروتنی، توانایی پیش‌بینی رفتارهای اخلاقی و کاری را افزایش داده است.
• در دسترس بودن: این آزمون برای اهداف تحقیقاتی به صورت رایگان در دسترس است.

نقاط ضعف:

• شهرت کمتر در محیط‌های بالینی: در مقایسه با آزمون‌هایی مانند NEO، هنوز در محیط‌های درمانی کمتر شناخته شده است.
• پیچیدگی برای عموم: تفاوت‌های ظریف آن با مدل پنج عاملی ممکن است برای افراد غیرمتخصص کمی گیج‌کننده باشد.

جمع‌بندی: چرا باید هگزاکو را بشناسیم؟

آزمون شخصیت شناسی هگزاکو یک چارچوب قدرتمند و جامع برای درک پیچیدگی‌های شخصیت انسان است. این مدل با ارائه شش بعد کلیدی، به ویژه بعد صداقت-فروتنی، به ما کمک می‌کند تا نه تنها ویژگی‌های اصلی شخصیت خود و دیگران را بشناسیم، بلکه بتوانیم رفتارهای مهمی را در محیط کار و زندگی اجتماعی پیش‌بینی کنیم. آشنایی با این مدل، چه برای خودشناسی و چه برای اهداف حرفه‌ای، یک گام مهم رو به جلو محسوب می‌شود.