مقیاس کوتاه رویدادهای استرس‌زای ملی برای PTSD (NSESSS)

این مقاله یک تحلیل جامع و عمیق از مقیاس کوتاه رویدادهای استرس‌زای ملی برای اختلال استرس پس از سانحه (National Stressful Events Survey for PTSD Short Scale – NSESSS) ارائه می‌دهد. تمامی اطلاعات بر اساس مقالات علمی معتبر، به ویژه پژوهش‌های بنیادی برگرفته از طرح پیمایش جهانی سلامت روان (WMH) و پیمایش ملی همبودی (NCS-R) با راهبری نویسندگان کلیدی مانند رونالد سی. کسلر و نانسی ای. سمپسون، گردآوری شده است.

۱. اطلاعات بنیادی و شفاف‌سازی مهم

توسعه‌دهندگان و مقالات اصلی

مقیاس NSESSS بر اساس داده‌های پیمایش‌های بزرگ اپیدمیولوژیک توسعه یافته است. مقاله کلیدی که توسعه و اعتبارسنجی اولیه این مقیاس را شرح می‌دهد، توسط LeBeau و همکاران در سال ۲۰۱۴ منتشر شده که در آن بر توسعه یک ابزار کارآمد برای ارزیابی ابعادی PTSD در DSM-5 تمرکز شده است.

• مقاله مرجع اصلی: LeBeau, R. T., et al. (2014). Dimensional assessment of posttraumatic stress disorder in DSM-5. Journal of Anxiety Disorders, 28(7), 675-682.

شفاف‌سازی مهم: ابزار غربالگری PTSD

بسیار مهم است که بدانیم NSESSS یک ابزار غربالگری برای اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است، که علائم آن حداقل یک ماه پس از رویداد تروماتیک بروز می‌کند. این ابزار نباید با مقیاس‌هایی که اختلال استرس حاد (ASD) را ارزیابی می‌کنند (علائم در ماه اول پس از تروما)، اشتباه گرفته شود.

هدف اصلی مقیاس

هدف اصلی NSESSS، ارائه یک ابزار غربالگری مختصر، کارآمد و از نظر روان‌سنجی معتبر برای شناسایی موارد “احتمالی” PTSD در جمعیت‌های بزرگ و محیط‌های اجتماعی است. این مقیاس برای تشخیص رسمی طراحی نشده و صرفاً افرادی را که نیاز به ارزیابی بالینی دقیق‌تر دارند، شناسایی می‌کند.

۲. ساختار و محتوا

تعداد سوالات

نسخه استاندارد این مقیاس شامل ۹ سوال است که به گونه‌ای طراحی شده تا با کمترین بار برای پاسخ‌دهنده، ارزیابی سریعی از علائم کلیدی PTSD ارائه دهد.

پوشش خوشه‌های علائم DSM-5

سوالات این مقیاس خوشه‌های اصلی علائم PTSD بر اساس DSM-5 را پوشش می‌دهند:

• تجربه مجدد/نفوذ (Re-experiencing/Intrusion): خاطرات ناخواسته و ناراحت‌کننده.
• اجتناب (Avoidance): دوری از یادآورهای تروما.
• تغییرات منفی در شناخت و خلق (Negative Alterations in Cognitions and Mood): احساسات منفی مداوم و بی‌علاقگی.
• برانگیختگی بیش از حد/واکنش‌پذیری (Hyperarousal/Reactivity): گوش به زنگی و واکنش‌های انفجاری.

نمونه سوالات

• نمونه سوال برای خوشه تجربه مجدد: “چند وقت یک‌بار خاطرات، افکار یا تصاویر ناخواسته و ناراحت‌کننده‌ای از آن اتفاق داشته‌اید؟”
• نمونه سوال برای خوشه برانگیختگی بیش از حد: “چند وقت یک‌بار بیش از حد گوش به زنگ، مراقب یا در حالت آماده‌باش بوده‌اید؟”

۳. نحوه اجرا و نمره‌گذاری

فرمت پاسخ‌دهی

پاسخ‌ها در یک مقیاس لیکرت ۵ درجه‌ای ثبت می‌شوند که فراوانی وقوع هر علامت را در ماه گذشته ارزیابی می‌کند:

• ۰: هرگز (Never)
• ۱: به ندرت (Rarely)
• ۲: گاهی اوقات (Sometimes)
• ۳: اغلب (Often)
• ۴: بسیار زیاد (Very Often)

روش نمره‌گذاری

نمره کل از طریق جمع نمرات هر ۹ سوال به دست می‌آید. دامنه نمره کل از ۰ تا ۳۶ است. نمره بالاتر نشان‌دهنده شدت بیشتر علائم PTSD است.

نمره برش بالینی (Cut-Off Score)

نقطه برش یک معیار کلیدی برای طبقه‌بندی پاسخ‌دهندگان به عنوان “مورد احتمالی PTSD” است. مطالعات مختلف نقاط برش متفاوتی را بر اساس جمعیت مورد بررسی پیشنهاد داده‌اند. برای مثال:

• در یک مطالعه اعتبارسنجی روی بیماران سرپایی روانپزشکی در کره، نمره برش ۱۶ بهترین تعادل را بین حساسیت و ویژگی نشان داد.
• در مطالعه دیگری روی دانشجویان در ترکیه، نمره برش ۲۴ به عنوان نقطه بهینه گزارش شد.

نکته مهم: انتخاب نقطه برش باید با توجه به ویژگی‌های جمعیت هدف و هدف غربالگری (حساسیت بالا یا ویژگی بالا) انجام شود.

۴. ویژگی‌های روان‌سنجی (Psychometric Properties)

پایایی (Reliability)

مقیاس NSESSS از همسانی درونی بسیار خوبی برخوردار است. در مطالعات مختلف، ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس معمولاً بالای ۰.۹۰ گزارش شده است که نشان‌دهنده پایایی عالی آن است.

اعتبار (Validity)

• اعتبار ملاکی (Criterion Validity): این مهم‌ترین نوع اعتبار برای یک ابزار غربالگری است. در مقایسه با مصاحبه‌های تشخیصی استاندارد طلا مانند SCID-5، مقیاس NSESSS ویژگی‌های عملکردی قوی نشان داده است. برای مثال، با نقطه برش ۱۶، حساسیت (توانایی شناسایی صحیح موارد مثبت) حدود ۰.۹۳ و ویژگی (توانایی شناسایی صحیح موارد منفی) حدود ۰.۸۵ گزارش شده است.
• اعتبار همگرا (Convergent Validity): نمرات NSESSS همبستگی بالایی با سایر مقیاس‌های معتبر PTSD مانند چک‌لیست PTSD برای DSM-5 (PCL-5) و همچنین با مقیاس‌های سنجش افسردگی (مانند BDI-II) و اضطراب (مانند BAI) نشان می‌دهد.

۵. کاربرد اصلی و زمینه

تحقیقات اپیدمیولوژیک

این مقیاس به دلیل کوتاهی و کارایی بالا، ابزاری ایده‌آل برای استفاده در پیمایش‌های سلامت روان در مقیاس بزرگ است. هدف اصلی آن تخمین شیوع و عوامل مرتبط با PTSD در جمعیت عمومی است، هرچند شواهد مستقیمی مبنی بر استفاده گسترده از آن در پیمایش‌های NCS-R یا WMH یافت نشد (این پیمایش‌ها اغلب از ابزارهای کامل‌تری مانند CIDI استفاده می‌کنند).

غربالگری بالینی

NSESSS به عنوان یک ابزار غربالگری اولیه بسیار سریع در محیط‌های مراقبت‌های اولیه، مراکز بهداشت روان جامعه، و محیط‌های نظامی و کهنه سربازان کاربرد دارد. این ابزار به سرعت افرادی را که نیازمند ارزیابی‌های تکمیلی هستند، شناسایی می‌کند.

۶. نقاط قوت، محدودیت‌ها و مقایسه

نقاط قوت ✅

• اختصار شدید: با تنها ۹ سوال، یکی از کوتاه‌ترین ابزارهای غربالگری PTSD است.
• بار پاسخ‌دهی کم: تکمیل آن زمان بسیار کمی می‌برد و برای شرکت‌کنندگان خسته‌کننده نیست.
• ویژگی‌های روان‌سنجی قوی: برای یک ابزار غربالگری، حساسیت و ویژگی بسیار خوبی دارد.
• دسترسی رایگان: این مقیاس در مالکیت عمومی قرار دارد و استفاده از آن رایگان است.

محدودیت‌ها ⚠️

• فقط یک ابزار غربالگری: به هیچ وجه نباید برای تشخیص قطعی PTSD استفاده شود.
• عدم پوشش تمام علائم DSM-5: به دلیل کوتاهی، تمام ۲۰ علامت PTSD در DSM-5 را پوشش نمی‌دهد.
• نیاز به اعتبارسنجی در جمعیت‌های مختلف: نقاط برش و ویژگی‌های روان‌سنجی ممکن است در فرهنگ‌ها و جمعیت‌های مختلف متفاوت باشد.

مقایسه با چک‌لیست PTSD برای DSM-5 (PCL-5)