آزمون خودابرازی کمال‌گرایانه (PSPS-27)

معرفی جامع آزمون خودابرازی کمال‌گرایانه (PSPS-27): نقاب بی‌نقص بودن

آزمون «مقیاس خودابرازی کمال‌گرایانه» که با نام اختصاری PSPS-27 شناخته می‌شود، یک ابزار روان‌سنجی کلیدی برای ارزیابی جنبه‌های بین‌فردی کمال‌گرایی است. این آزمون توسط محققان برجسته‌ای به نام‌های هیوئیت و فلت طراحی شد و هدف آن سنجش این نیست که فرد چقدر می‌خواهد بی‌نقص باشد، بلکه این است که چقدر نیاز دارد در نظر دیگران بی‌نقص به نظر برسد. این آزمون به ما کمک می‌کند تا بفهمیم افراد چگونه در روابط اجتماعی خود، تصویری بی‌نقص و بی‌عیب از خود به نمایش می‌گذارند.

مفهوم اصلی: تفاوت میان “بی‌نقص بودن” و “بی‌نقص به نظر رسیدن”

هسته اصلی این آزمون، سنجش «خودابرازی کمال‌گرایانه» است. این مفهوم به یک سبک رفتاری اشاره دارد که در آن فرد تلاش می‌کند تصویری بی‌نقص از خود را به دیگران ارائه دهد و هرگونه عیب و نقص را از دید آن‌ها پنهان کند. این رفتار اغلب از ترس قضاوت منفی دیگران و نیاز به تأیید اجتماعی نشأت می‌گیرد. در واقع، این آزمون «نقاب اجتماعی» کمال‌گرایی را اندازه‌گیری می‌کند که با کمال‌گرایی درونی (تلاش برای رسیدن به استانداردهای شخصی بالا) متفاوت است.

ساختار آزمون: ۲۷ گویه در سه حیطه کلیدی

این مقیاس از ۲۷ گویه (آیتم) تشکیل شده است که سه جنبه یا زیرمقیاس مختلف از خودابرازی کمال‌گرایانه را می‌سنجد. این ساختار سه‌بعدی به ما اجازه می‌دهد تا درک دقیق‌تری از سبک‌های مختلفی که افراد برای بی‌نقص به نظر رسیدن به کار می‌گیرند، داشته باشیم. این سه زیرمقیاس عبارتند از:

• خود ارتقاء بخشی کمالگرایانه: این زیرمقیاس شامل ۱۰ گویه است و تلاش‌های فعالانه فرد برای به نمایش گذاشتن و تبلیغ کمال و توانایی‌های خود را می‌سنجد. افرادی که در این بخش نمره بالایی می‌گیرند، به طور مستقیم سعی می‌کنند دیگران را تحت تأثیر قرار دهند و خود را فردی بی‌نقص معرفی کنند. نمونه‌ای از گویه‌های این بخش: «من همیشه سعی می‌کنم تصویری بی‌نقص از خودم ارائه دهم».
• عدم نمایش نقص: این زیرمقیاس نیز ۱۰ گویه دارد و به سنجش تلاش‌های فرد برای اجتناب از نشان دادن رفتارهای ناقص یا اشتباهات در حضور دیگران می‌پردازد. این یک سبک اجتنابی است که فرد از ترس اینکه مبادا دیگران شاهد اشتباهاتش باشند، از قرار گرفتن در موقعیت‌های چالش‌برانگیز دوری می‌کند. نمونه‌ای از گویه‌های این بخش: «اگر جلوی دیگران حماقت کنم، وحشتناک خواهد بود».
• عدم افشاء نقص: این زیرمقیاس که شامل ۷ گویه است، به عدم تمایل فرد به اعتراف کلامی درباره اشتباهات، شکست‌ها و مشکلات شخصی‌اش اشاره دارد. افرادی که در این بخش نمره بالایی می‌گیرند، حتی اگر مرتکب اشتباهی شده باشند، از صحبت کردن درباره آن به شدت پرهیز می‌کنند. نمونه‌ای از گویه‌های این بخش: «اعتراف به شکست برای دیگران بدترین چیز ممکن است».

نحوه اجرا و نمره‌گذاری آزمون

پاسخ به ۲۷ گویه این آزمون بر روی یک مقیاس ۷ درجه‌ای لیکرت (از ۱ = کاملاً مخالفم تا ۷ = کاملاً موافقم) انجام می‌شود. تکمیل این آزمون معمولاً بین 10 تا 15 دقیقه زمان می‌برد. نمره‌گذاری با جمع کردن امتیازات هر زیرمقیاس به صورت جداگانه انجام می‌شود. نکته مهم این است که ۵ گویه از این آزمون به صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شوند تا از سوگیری در پاسخگویی جلوگیری شود. در نهایت، نمرات بالاتر در هر زیرمقیاس، نشان‌دهنده شدت بیشتر همان سبک از خودابرازی کمال‌گرایانه است.

تفسیر نمرات: پیامدهای بالینی و روان‌شناختی

نمرات بالا در آزمون PSPS-27 یک زنگ خطر محسوب می‌شود. تحقیقات گسترده نشان داده‌اند که خودابرازی کمال‌گرایانه با طیف وسیعی از مشکلات روان‌شناختی مرتبط است. افرادی که نمرات بالایی در این آزمون کسب می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب (به‌ویژه اضطراب اجتماعی)، اختلالات خوردن، نارضایتی از بدن، مشکلات بین‌فردی و حتی افکار خودکشی قرار دارند. این افراد با وجود تلاش برای نمایش یک چهره بی‌نقص، در درون خود استرس و رنج زیادی را تحمل می‌کنند که سعی در پنهان کردن آن دارند. در مقابل، نمرات پایین نشان‌دهنده سلامت روان بهتر و تمایل کمتر به درگیر شدن با این رفتارهای نمایشی است.

اعتبار و پایایی علمی آزمون

PSPS-27 از ویژگی‌های روان‌سنجی قدرتمندی برخوردار است. مطالعات اولیه و تحقیقات بعدی نشان داده‌اند که این آزمون از پایایی بالایی برخوردار است؛ یعنی نتایج آن در طول زمان و در آیتم‌های داخلی خود ثبات دارد.

• پایایی درونی (آلفای کرونباخ): برای زیرمقیاس‌ها مقادیر قابل قبول تا عالی (بین ۰.۷۶ تا ۰.۹۱) گزارش شده است.
• پایایی آزمون-بازآزمون: ضرایب برای نمونه‌های مختلف (بین ۰.۷۵ تا ۰.۸۳) بوده که نشان‌دهنده ثبات این ویژگی در طول زمان است.

همچنین روایی (Validity) آزمون نیز به طور گسترده تأیید شده است؛ یعنی این آزمون دقیقاً همان چیزی را می‌سنجد که برای آن طراحی شده است. مهم‌ترین نقطه قوت آن، روایی پیش‌بین است؛ به این معنا که نمرات این آزمون به خوبی می‌توانند مشکلات روانی آینده فرد را پیش‌بینی کنند، حتی بهتر از مقیاس‌های کمال‌گرایی درونی.

کاربرد در فرهنگ‌های مختلف (از جمله ایران)

PSPS-27 به زبان‌های مختلفی از جمله کره‌ای، اسپانیایی و فارسی ترجمه و اعتباریابی شده است. در همین راستا، این ابزار توسط خراط زاده و همکاران در سال 1404 بر روی 404 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی هنجار شده است (لینک مطالعه). نتایج این پژوهش نشان داد که نسخه فارسی آزمون ویژگی‌های روان‌سنجی مطلوبی در جمعیت ایرانی دارد و نمرات آن ارتباط معناداری با افسردگی، اضطراب و استرس دارد. این موضوع تأیید می‌کند که مفهوم خودابرازی کمال‌گرایانه و پیامدهای منفی آن در فرهنگ ایران نیز پدیده‌ای قابل توجه است.

جمع‌بندی: چرا این آزمون مهم است؟

مقیاس خودابرازی کمال‌گرایانه (PSPS-27) ابزاری ارزشمند برای پژوهشگران و درمانگران است. این آزمون به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چگونه تلاش برای حفظ یک «نقاب بی‌نقص» می‌تواند به قیمت سلامت روان تمام شود و منجر به انزوای اجتماعی و پریشانی عمیق گردد. با شناسایی این سبک‌های رفتاری، متخصصان می‌توانند به افراد کمک کنند تا از این چرخه معیوب خارج شوند، خود واقعی‌شان را بپذیرند و راه‌های سالم‌تری برای ارتباط با دیگران پیدا کنند. این آزمون نه تنها یک ابزار تشخیصی، بلکه راهنمایی برای درک عمیق‌تر دنیای درونی افرادی است که زیر فشار کمال‌گرایی زندگی می‌کنند.