شناسنامه آزمون

تعداد سوالات آزمون

تعداد سوالات این آزمون 90 عدد است.

زمان آزمون

15 تا 20 دقیقه

تفسیر دارد؟

این آزمون در سایت تفسیر دارد.

در جمعیت ایران هنجار شده است؟

این آزمون در جمعیت ایران هنجار شده است.

گروه هدف

بزرگسالان (و در برخی پژوهش‌ها نوجوانان) در جمعیت عمومی و بالینی، به‌ویژه در حوزه طرحواره‌درمانی.

کاربرد آزمون

YSQ-S3 برای شناسایی و ارزیابی طرحواره‌های ناسازگار اولیه در افراد استفاده می‌شود.
همچنین در تشخیص مشکلات زیربنایی، طراحی مداخلات درمانی و پایش اثربخشی طرحواره‌درمانی به کار می‌رود.

ویژگی‌های روانسنجی

پایایی: آلفای کرونباخ برای اکثر طرحواره‌ها بالاتر از 0.80 گزارش شده است.

روایی: روایی سازه و همگرا در مطالعات بین‌المللی و ایرانی به‌طور گسترده تأیید شده است.

شروع آزمون

ورود به سایمتریکس

شروع آزمون

پرسشنامه طرحواره یانگ (YSQ-S3)

معرفی و چکیده تخصصی: پرسشنامه طرحواره یانگ (YSQ-S3)

پرسشنامه طرحواره یانگ – فرم کوتاه سوم (YSQ-S3) یک ابزار استاندارد و خودگزارشی متشکل از ۹۰ گویه است که برای سنجش کمی ۱۸ طرحواره ناسازگار اولیه (Early Maladaptive Schemas) طراحی شده است. این ابزار به عنوان سنگ بنای ارزیابی در چارچوب طرحواره درمانی (Schema Therapy) عمل می‌کند و به درمانگران اجازه می‌دهد تا الگوهای شناختی، هیجانی، و رفتاری عمیق و خودآسیب‌رسان را که ریشه در تجربیات نامطلوب رشدی دارند، شناسایی و اولویت‌بندی کنند. این فرم کوتاه به منظور بهینه‌سازی فرآیند ارزیابی در محیط‌های بالینی و پژوهشی، ضمن حفظ پایایی و روایی مطلوب نسخه‌های بلندتر، توسعه یافته است.

مبانی نظری و چارچوب مفهومی

این پرسشنامه بر اساس مدل نظری طرحواره درمانی استوار است که بیان می‌کند طرحواره‌های ناسازگار اولیه، الگوهای فراگیر و پایداری هستند که در نتیجه تعامل بین سرشت بیولوژیک کودک و ارضا نشدن نیازهای هیجانی بنیادین (مانند دلبستگی ایمن، خودگردانی، و محدودیت‌های واقع‌بینانه) شکل می‌گیرند. این طرحواره‌ها به عنوان فیلترهای شناختی عمل کرده و بر تفسیر تجربیات، روابط بین‌فردی و سلامت روان در بزرگسالی تأثیر عمیقی می‌گذارند. مدل مفهومی، ۱۸ طرحواره را در پنج حوزه اصلی (Domains) دسته‌بندی می‌کند که هر حوزه معرف یک نیاز هیجانی ناکام‌مانده است.

ساختار ابزار و ابعاد اصلی

پرسشنامه YSQ-S3 شامل ۱۸ خرده‌مقیاس است که هر یک با ۵ گویه سنجیده می‌شود. این ۱۸ طرحواره در پنج حوزه اصلی سازمان‌دهی شده‌اند:

حوزه طرحواره (Schema Domain)	تعداد طرحواره‌ها	نمونه طرحواره‌های کلیدی
۱. بریدگی و طرد	۵	رهاشدگی/بی‌ثباتی، نقص/شرم، محرومیت هیجانی
۲. خودگردانی و عملکرد مختل	۴	وابستگی/بی‌کفایتی، آسیب‌پذیری، شکست
۳. محدودیت‌های مختل	۲	استحقاق/بزرگ‌منشی، خویشتن‌داری ناکافی
۴. دیگرجهت‌مندی	۳	اطاعت، ایثار، پذیرش‌جویی
۵. گوش‌به‌زنگی و بازداری	۴	بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه، تنبیه‌گرایی

ویژگی‌های روان‌سنجی (Psychometric Properties)

پژوهش‌های متعدد، ویژگی‌های روان‌سنجی مطلوب YSQ-S3 را در نمونه‌های بالینی و غیربالینی تأیید کرده‌اند:

پایایی (Reliability): همسانی درونی خرده‌مقیاس‌های YSQ-S3 به طور کلی در سطح خوب تا عالی قرار دارد. ضرایب آلفای کرونباخ برای اکثر ۱۸ طرحواره معمولاً بالاتر از ۰.۸۰ گزارش می‌شود که نشان‌دهنده ثبات درونی قابل قبول برای سنجش سازه‌های مجزا است.
روایی سازه (Construct Validity): تحلیل‌های عاملی تأییدی (CFA) در مطالعات مختلف، عموماً از ساختار ۱۸ عاملی این ابزار حمایت کرده‌اند، اگرچه برخی پژوهش‌ها به دلیل همبستگی بالای بین برخی طرحواره‌ها، مدل‌های سلسله‌مراتبی یا مرتبه دوم را نیز پیشنهاد داده‌اند. این همبستگی‌ها از نظر مفهومی نیز قابل انتظار هستند.
روایی همگرا و افتراقی (Convergent & Discriminant Validity): نمرات YSQ-S3 همبستگی مثبت معناداری با مقیاس‌های آسیب‌شناسی روانی مانند افسردگی (BDI)، اضطراب (BAI)، و نشانگان اختلالات شخصیت (MCMI) نشان می‌دهد. همچنین، این ابزار قادر به تمایز معنادار بین گروه‌های بالینی (به‌ویژه مبتلایان به اختلالات شخصیت) و جمعیت عمومی است.

نکته تخصصی: هرچند ساختار ۱۸ عاملی پرسشنامه بیشترین حمایت را کسب کرده است، اما همبستگی‌های بالای بین طرحواره‌های درون یک حوزه (مثلاً بین «رهاشدگی» و «بی‌اعتمادی») نشان می‌دهد که ممکن است یک ساختار عاملی مرتبه دوم (پنج عاملی) نیز توجیه‌پذیر باشد که با پنج حوزه نظری مطابقت دارد.

خلاصه نقاط قوت و ضعف

✅ نقاط قوت تخصصی

یکپارچگی نظری-بالینی: ارتباط مستقیم بین نتایج ارزیابی و انتخاب مداخلات درمانی خاص در طرحواره درمانی.
پشتوانه تجربی گسترده: اعتباریابی در فرهنگ‌ها و زبان‌های متعدد، که کاربرد بین‌المللی آن را ممکن می‌سازد.
جامعیت مفهومی: پوشش طیف وسیعی از باورهای ناکارآمد هسته‌ای که زیربنای بسیاری از اختلالات مزمن هستند.
کارایی در ارزیابی: تعادل مناسب بین عمق ارزیابی و زمان مورد نیاز برای اجرا، که آن را برای غربالگری و سنجش پیشرفت ایده‌آل می‌کند.
حساسیت به تغییر: قابلیت استفاده برای سنجش اثربخشی درمان از طریق ارزیابی‌های پیش و پس از مداخله.

❌ نقاط ضعف و محدودیت‌ها

اتکا به خودگزارشی: نتایج تحت تأثیر سوگیری‌های شناختی، انکار، یا عدم بینش کافی مراجع قرار دارد.
هم‌خطی چندگانه (Multicollinearity): همبستگی مفهومی و آماری بالا بین برخی خرده‌مقیاس‌ها، که تفکیک اثرات منحصربه‌فرد هر طرحواره را در تحلیل‌های رگرسیونی دشوار می‌کند.
عدم سنجش مستقیم سبک‌های مقابله‌ای: این ابزار طرحواره‌ها را می‌سنجد، اما سبک‌های مقابله‌ای (تسلیم، اجتناب، جبران افراطی) که بخش کلیدی مدل هستند، باید جداگانه ارزیابی شوند.
ابهام در نقاط برش بالینی: عدم وجود نقاط برش (Cut-off) استاندارد و جهان‌شمول، تفسیر را به شدت به قضاوت بالینی درمانگر وابسته می‌کند.
طول نسبی برای غربالگری سریع: با اینکه فرم کوتاه است، ۹۰ گویه برای غربالگری‌های اولیه در جمعیت‌های بزرگ ممکن است زمان‌بر باشد.

تفسیر و فرمول‌بندی مورد

تفسیر نتایج YSQ-S3 فراتر از شناسایی نمرات بالا است و شامل یک فرآیند تحلیلی است:

تحلیل پروفایل (Profile Analysis): تمرکز بر الگوی کلی نمرات و شناسایی ۳ تا ۵ طرحواره با بالاترین نمرات به عنوان «طرحواره‌های محوری».
فرضیه‌سازی بالینی: استفاده از طرحواره‌های شناسایی‌شده به عنوان فرضیه‌هایی برای درک مشکلات فعلی مراجع (مثلاً “آیا طرحواره شکست، اهمال‌کاری تحصیلی او را تبیین می‌کند؟”).
پیوند با تاریخچه رشدی: کاوش در مورد ریشه‌های احتمالی طرحواره‌های فعال در تجربیات کودکی و نوجوانی مراجع.
شناسایی تعاملات طرحواره‌ای: بررسی اینکه چگونه طرحواره‌های مختلف با یکدیگر تعامل کرده و الگوهای پیچیده‌ای را ایجاد می‌کنند (مثلاً ترکیب «نقص» و «اطاعت»).

کاربردهای عملی

در بالین:
- مبنای تدوین مفهوم‌سازی کیس در طرحواره درمانی.
- راهنمای انتخاب تکنیک‌های درمانی (مثلاً تصویرسازی ذهنی برای طرحواره محرومیت هیجانی).
- ابزار روان‌آموزی برای کمک به مراجع در درک الگوهای تکراری زندگی.
- ارزیابی کمی پیشرفت درمان و کاهش شدت طرحواره‌ها.
در پژوهش:
- بررسی نقش طرحواره‌ها به عنوان متغیر میانجی یا تعدیل‌گر در اختلالات روانی.
- مطالعات مقایسه‌ای بین گروه‌های تشخیصی مختلف.
- سنجش اثربخشی پروتکل‌های درمانی مبتنی بر طرحواره.

فهرست مفصل طرحواره‌های ناسازگار اولیه

حوزه	طرحواره ناسازگار اولیه
بریدگی و طرد	۱. رهاشدگی / بی‌ثباتی
	۲. بی‌اعتمادی / بدرفتاری
	۳. محرومیت هیجانی
	۴. نقص / شرم
	۵. انزوای اجتماعی / بیگانگی
خودگردانی و عملکرد مختل	۶. وابستگی / بی‌کفایتی
	۷. آسیب‌پذیری نسبت به ضرر یا بیماری
	۸. خودِ تحول‌نیافته / گرفتار
	۹. شکست
محدودیت‌های مختل	۱۰. استحقاق / بزرگ‌منشی
محدودیت‌های مختل	۱۱. خویشتن‌داری و خودانضباطی ناکافی
دیگرجهت‌مندی	۱۲. اطاعت
	۱۳. ایثار
	۱۴. پذیرش‌جویی / جلب‌توجه
گوش‌به‌زنگی و بازداری	۱۵. منفی‌گرایی / بدبینی
	۱۶. بازداری هیجانی
	۱۷. معیارهای سرسختانه / عیب‌جویی افراطی
	۱۸. تنبیه‌گرایی

نکات اخلاقی و احتیاط‌ها

نتایج پرسشنامه نباید برای برچسب‌زنی تشخیصی به مراجع به کار رود. این ابزار، الگوهای شناختی را می‌سنجد، نه اختلالات بالینی را.
بازخورد نتایج باید به شکلی همدلانه و در یک اتحاد درمانی ایمن صورت گیرد تا از احساس شرم یا ناامیدی مراجع جلوگیری شود.
تفسیر نتایج باید همیشه با در نظر گرفتن بافت فرهنگی، اجتماعی و فردی مراجع انجام شود.
این ابزار باید به عنوان بخشی از یک ارزیابی جامع (شامل مصاحبه بالینی) استفاده شود و به تنهایی مبنای تصمیم‌گیری‌های مهم بالینی قرار نگیرد.

هشدار: استفاده از این ابزار توسط افراد غیرمتخصص یا تفسیر آن بدون دانش کافی از مدل طرحواره درمانی می‌تواند منجر به سوءبرداشت‌های مضر و مداخلات نامناسب شود.

پرسش‌های متداول (FAQ)

چگونه می‌توان نتایج فردی که به دلیل سبک مقابله‌ای اجتنابی، نمرات پایینی کسب کرده را تفسیر کرد؟

در چنین مواردی، نمرات پایین نشانگر عدم وجود طرحواره نیست، بلکه بیانگر دفاع‌های روانی قوی است. درمانگر باید به دنبال شواهد کیفی و رفتاری از این سبک مقابله‌ای در طول جلسات باشد (مانند اجتناب از صحبت در مورد هیجانات). در این حالت، مصاحبه بالینی و ابزارهای سنجش سبک‌های مقابله‌ای از خود پرسشنامه مهم‌تر هستند.

آیا می‌توان از YSQ-S3 برای ارزیابی تغییرات هفتگی یا کوتاه‌مدت استفاده کرد؟

خیر. طرحواره‌ها سازه‌هایی پایدار و طولانی‌مدت هستند. این ابزار برای سنجش تغییرات در بازه‌های زمانی طولانی (مثلاً ۶ ماه تا یک سال پس از شروع درمان) مناسب است، نه برای ارزیابی نوسانات خلقی یا حالت‌های کوتاه‌مدت.

آیا نسخه کوتاه‌تری از YSQ-S3 نیز موجود است؟

بله، نسخه‌های بسیار کوتاه‌تر (مانند YSQ-S) نیز توسعه یافته‌اند که معمولاً شامل ۷۵ گویه هستند، اما YSQ-S3 به دلیل پوشش کامل‌تر ۱۸ طرحواره، در محیط‌های بالینی و پژوهشی استانداردتر و رایج‌تر است. انتخاب بین نسخه‌ها به هدف ارزیابی (غربالگری سریع در مقابل ارزیابی جامع) بستگی دارد.